لزوم نظارت دقیق بر نحوه صدور مجوز و نحوه فعالیت مراکز خیریه در شهرستان بناب

نیکوکاری در کشور ما از سابقه‌ای طولانی برخوردار بوده و همواره به عنوان یک اصل مهم مورد تکریم بوده است و دین مبین اسلام نیز با صفت «خداوند بخشنده و مهربان» به بخشندگی تأکید کرده است.

انفاق و تعاون در دین مبین اسلام از جایگاه و منزلت ویژه ای برخوردار است و در این میان نقش مشارکت مردمی و سازمان های خیریه در بهبود و ارتقای سطح زندگی اقشار آسیب پذیر بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که روند خدمات رسانی این اقشار بوروکراسی و پیچیدگی مراحل اداری دولتی را ندارد و افراد نیازمند می توانند در کمترین زمان ممکن به خدمات مورد نیاز خود دست یابند.

از طرف دیگر، فعالیت این نهادها کمکی به دولت در جهت افزایش رفاه جامعه است بطوری که نقش مشارکت های مردمی در جریان زلزله‌های متعدد اتفاق افتاده، سیل ها و اخیراً در بحث شیوع ویروس کرونا غیرقابل انکار بوده است و این نهادهای مردم محور نقش بازوی قدرتمند دولت را در حمایت از اقشار آسیب پذیر ایفا کردند.

خیل عظیم کمک‌های مردمی و فعالان اقتصادی در جامعه امکان‌پذیر نخواهد بود مگر با اعتماد عمومی که بر فعالیت این نهادهای خیریه در جامعه جریان دارد.

این اعتماد باعث می‌شود تا خیرانی که درگیر مسائل کاری و زندگی شخصی خود بوده و سرمایه و فرصت کافی برای شناسایی گروه های آسیب‌پذیر را ندارند و یا مبالغ انفاق آنها که به تنهایی کفاف حل مشکلی از مشکلات این قشر را نمی‌دهد، با سپردن مبالغ خرد خود به این نهادها از هزینه کرد درست، بجا و البته به موقع کمک‌های اهدایی آسوده خاطر باشند. در حقیقت هیچ تردیدی در ضرورت وجود و گسترش اینگونه مراکز خیریه وجود ندارد به شرطی که بستر و زمینه سودجویی احتمالی از سوی مراکز به اصطلاح خیریه نیز به حداقل ممکن کاهش یابد.

به عبارتی واضح تر، اگر تابوی پرسش و پاسخ از این مؤسسات شکسته نشود بیم آن می رود که شکل‌گیری مؤسساتی که با اهداف سوء در قالب نهادهای خیریه فعالیت می‌کنند، شتاب گیرد.

شهرستان بناب از جمله مناطقی در کشور است که سال‌های سال است فعالیت برخی از این مؤسسات چشمگیر است از جمله مؤسسه خیریه انصارالمهدی و مؤسسات خیریه مساجد مهرآباد، انقلاب، حافظ و ده‌ها مؤسسه دیگر در این شهرستان که در کنار جمع‌آوری و اهدای کمک‌های مالی و جنسی به حادثه دیدگان حوادث غیرمترقبه در اقصی نقاط کشور نسبت به تهیه و اهدای جهیزیه به صدها نوعروس و همچنین مواد غذایی به نیازمندان اقدام می‌کنند و شفافیت را نیز سرلوحه کار خود قرار داده‌اند.

قطعاً خطاهای انسانی نیز همواره در کنار این حجم از ایثار و تعاون وجود داشته تا جایی که معاون وقت سازمان بهزیستی کشور در دی ماه سال ۱۳۹۷ اذعان کرده بود که برخی خیریه‌ها مؤسسات پولشویی شده‌اند و فعالیت چنین مجموعه‌هایی باعث می‌شود تا به حیثیت و فعالیت ستودنی مراکز و مجموعه‌های خیریه سالم و پاک نیز آسیب رسانده شود.

بنابراین، به منظور به حداقل رساندن خطاهای انسانی مؤسسات خیریه باید در اتاق شیشه‌ای باشند به گونه‌ای که رصد فعالیت‌ها و برنامه‌های این نهادها قابل دسترس برای تمام سطوح از خیرین و نهادهای نظارتی، کنترلی و بازرسی باشد.

در این زمینه اخیراً در سطح کشور و به واسطه آن در شهرستان بناب نیز شاهد گسترش مراکز خیریه در قالب فضای مجازی بوده‌ایم تا جایی که برخی سایت‌ها نیز وارد این گود شده و اقدام به جمع‌آوری کمک‌های خیرین می‌کنند.

از این رو یکی دیگر از مهم‌ترین عناصر در حفظ اعتماد مردم و حامیان مالی نسبت به مؤسسات خیریه عنصر شفافیت است. این مؤسسات باید مجوز فعالیت، اسامی اعضای هیأت مدیره و هیأت امنای خیریه و همچنین گزارش‌های مالی حسابرسی شده را برای اثبات حسن نیت و شفافیت در دسترس تمام مراجعان قرار دهند.

پرواضح است، اگر اعتماد خیرین و خیریه‌ها به هر دلیلی خدشه‌دار شود هم نهادهای خیریه آسیب می‌بینند و هم کمک‌های مالی خیرین به دلیل مشغله‌های شخصی بموقع به شخص نیازمند حقیقی نمی‌رسد و از طرفی ممکن است فرد نیازمندی از چند خیر یا خیریه کمک دریافت کند و این درحالی است که فرد نیازمند دیگری اصلاً مورد شناسایی قرار نگرفته و از کمک‌های مردمی بی‌بهره بماند.

به هر حال نهادهای صدور مجوز باید در نقش یک نهاد نظارتی، کنترلی و بازرسی تلاش کنند تا این نهادها را راستی آزمایی کنند و حتی از طریق اعزام نیروهای خود در قالب نیازمند یا نیازمندان حقیقی اما بدون معرفی نامه روند سرعت انجام کار، نحوه پاسخگویی این نهادها به فرد و نحوه حصول اطمینان از میزان نیازمندی مراجعه کنندگان را بررسی کنند و اجازه ندهند هر کسی در صدد راه اندازی مؤسسه خیریه برآید.

نگارنده: جاوید بنابیان